Şimdiye kadar müziğin yatay yapılarıyla (melodi, gam) ilgilendik. Bu bölümde müziğin dikey yapısını, yani armoniyi inceleyeceğiz.

Bir eseri icra ederken, kimi zaman gitar, akordiyon, piyano gibi bazı enstrümanların aynı anda birden çok farklı sese bastığını görürüz. Üç ya da daha fazla farklı sesin aynı anda duyulmasıyla elde ettiğimiz seslere akor denir. Akorlar genel olarak Latin harfleriyle gösterilirler (C, F, Dm, Gmaj7 gibi).

Triadlar

Majör, minör, arttırılmış ve eksiltilmiş akorlar; aralarında iki 3’lü aralığın olduğu üç farklı sesten oluşan triadlardan elde edilir. Şimdi akorların nasıl elde edildiğini ve temel majör, minör, arttırılmış ve eksiltilmiş triadları inceleyelim.

Dört çeşit triad vardır:

2. Majör Triad’lar:

Majör bir gamın birinci, üçüncü ve beşinci derecesinden (1 3 5) oluşurlar. Majör triad ayrıca 2 Tam Ses (majör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek 1: Do majör akorunu bulalım:

1. yol: Do majör gamını buluruz ve 1., 3. ve 5. seslerini alırız:

2. Yol: Do sesinden 2 tam aralık (majör üçlü aralık) ve 1,5 aralık (minör üçlü aralık) ilerleriz:

Do majör akoruna ulaşırız:

Örnek 2: Re Bemol majör akorunu (D ) bulalım:

1. Yol: Re Bemol Majör gamını yazıyoruz ve 1., 3. ve 5. derecelerini buluyoruz:

2. Yol:

Böylelikle D akorunun Re bemol, Fa ve La bemol seslerinden oluştuğunu görüyoruz.

Tüm majör akorlar büyük Latin harfleriyle gösterilir.

Aşağıda bazı majör akor örnekleri gösterilmiştir.

2.Minör Triad’lar:

Minör bir gamın birinci, üçüncü ve beşinci derecesinden oluşur. Aynı zamanda bir majör gamın birinci derecesi, üçüncü derecesinin yarım ses pesi ve beşinci derecesinden (1 3 5) oluşurlar. Minör triad ayrıca 1,5 ses (minör üçlü) + 2 tam ses (majör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek : Do minör akorunu bulalım:

1. Yol: Do Minör gamını yazıp, 1., 3. ve 5. derecelerini buluruz:

2. Yol: Do Majör gamında 3. dereceyi bemol yaparız. (1 3 5):

Yukarıda görüldüğü gibi, herhangi bir majör akordaki 3. derece sesi yarım ses pesleştirilir ve o majör akorun minör akoru bulunur:

3. Yol: Do sesinden 1,5 ses (minör üçlü aralık) ve 2 tam (majör üçlü aralık) ses ilerleriz:

Minör akorlar, 3 farklı sembol ile gösterilebilir. Popüler müzik notasyonunda genelde büyük Latin harfinin yanına küçük ‘m’ harfi konarak gösterilir. Caz müziğinde büyük Latin harfinin yanına kısa çizgi konur (-). Klasik müzik eğitiminde küçük Latin harfi tercih edilebilir.

Aşağıda bazı minör akor örnekleri gösterilmiştir:

3. Eksiltilmiş (Diminished) Triad’lar:

Minör bir triadın beşinci derecesinin yarım ses eksiltilmesiyle oluşur. Majör bir triadın üçüncü ve beşinci derecelerinin yarım ses pesleştirilmesiyle de oluşur (1 3 5 ). Aynı zamanda 1,5 ses (minör üçlü) + 1,5 ses (minör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek: Do eksiltilmiş akorunu bulalım:

2. Yol: Do Majör triadını yazıp, 3. ve 5. dereceyi yarım ses pesleştiririz:

3. Yol: Do sesinden 1,5 ses (minör üçlü aralık) ve 1,5 ses (minör üçlü aralık) ilerleriz:

Eksiltilmiş akorlar, büyük ya da küçük Latin harfinin sağ üst köşesine konan küçük bir çember sembolü (◦) ile gösterilir. Popüler müzik ve caz müziği notasyonunda genelde büyük Latin harfinin yanına konarken, klasik müzik eğitiminde küçük Latin harfinin yanına konur. Bir diğer kullanım da büyük Latin harfinin yanına İngilizcede ‘diminished’ (eksiltilmiş) kelimesinin kısaltması olan ‘dim’ sözcüğünün konulmasıdır (örnek: Cdim).

Aşağıda bazı eksiltilmiş triad örnekleri verilmiştir.

4. Arttırılmış (Augmented) Triad’lar:

Majör bir triadın beşinci derecesinin yarım ses tizleştirilmesiyle oluşur (1 3 5 # ). Aynı zamanda 2 tam ses (majör üçlü) + 2 tam ses (majör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek : Do arttırılmış akorunu bulmak istiyoruz:

1. Yol: Do Majör triadını yazıp, 5. dereceyi yarım ses tizleştiririz:

2. Yol: Do sesinden 2 tam ses (majör üçlü aralık) ve 2 tam ses (majör üçlü aralık) ilerleriz:

Arttırılmış akorlar, büyük Latin harfinin sağ üst köşesine konan artı sembolü (+) ile gösterilir. Bir diğer kullanım da büyük Latin harfinin yanına İngilizcede ‘augmented’ (arttırılmış) kelimesinin kısaltması olan ‘aug’ sözcüğünün konulmasıdır (örnek: Caug).