Sadece caz meraklılarının değil her müzikseverin göz atması ve hayatında en az bir kez dinlemesi gereken albümler, caz müziğine yön veren eserler olarak tarihe yazıldı. Cazın doğuşunu ve gelişimini temsil eden bu albümler, caz müziğinin yumuşak dokusunu, özgür yapısını, bazen nefes kesen temposunu, melodik zenginliğini ve doğaçlamayı daha iyi anlamamızı sağlıyor.

Caz’a başlarken ve başladıktan sonra dinleyebileceğiniz albüm sayısını 10’la kısıtlı tutmak oldukça zor. Bu açıdan caza damga vurmuş ve farklı enstrümanlarda ustalaşmış isimlere yer vermeye çalıştık. Piyanoda Duke Ellington, Bill Evans, Thelonious Monk ve Dave Brubeck, trompette Louis Armstrong, Dizzy Gillespie ve Miles Davis, gitarda Wes Montgomery, saksofonda John Coltrane ve basta Charles Mingus…

Ve bu ustalarla çalan dönemin en iyi davulcuları Elvin Jones, Philly Joe Jones, Paul Motian ve daha niceleri. Garanti ediyoruz ki kulaklarınız caza doyacak…

Louis Armstrong – The Complete Hot Five & Hot Seven Recordings, Vol 1 (1925-26)

Her müzik meraklısının ve caza yeni başlayan herkesin dinlemesi gereken en önemli albümleri sıraladığımız bir listeye, cazın babalarından Louis Armstrong’la başlamamak olmazdı. Cazın köklerine inip nereden geldiğini ve ileride nereye gittiğini anlamak için 1901 yılında dünyaya gelen trompetçinin 1925-1926 yıllarında Chicago’da kaydedilen ‘The Complete Hot Five & Hot Seven’ albümünü dinlemenizde yarar var.



Geleneksel caz olarak sınıflandırılabilecek albüm, cazın ilk kalıplarının duyulabileceği 20 parçadan oluşuyor. Armstrong’un yirmili yaşlarında kaydettiği albüme taş plakların cızırtısı eşlik ediyor.

Duke Ellington – Ellington Uptown (1952)

Louis Armstrong’la beraber cazın babalarından olan Duke Ellington’a kulak vermeden olmaz. Big Band kültürünün taşıyıcılarından olan Duke Ellington orkestrasıyla başyapıtlara imza atarak sayısız albüm çıkardı. Caz müziğinin ve Amerikan kültürünün önemli simgleri arasında yer alan Ellington’un 1950’li yıllarda çıkardığı ve ‘Perdido’, ‘Take the A Train’ ve ‘The Mooche’ gibi parçaların yer aldığı Ellington Uptown albümü kesinlikle kaçırılmaması gereken albümlerin arasında yer alıyor.



Duke Ellington’ı piyasaya çıkan sayısız toplama albüm sayesinde daha yakından tanıyabilirsiniz. Sanatçının 60’lı yıllarda Count Basie, Franck Sinatra, John Coltrane ve Ella Fitzgerald gibi isimlerle yaptığı kayıtlara kulak gezdirmeyi unutmayın.

Dizzy Gillespie – Groovin’ High (1945)

1940’ların ortalarından itibaren ortaya çıkan ‘Bebop’ ya da kısa adıyla ‘Bop’ tarzı ana akım cazdan yüksek temposu, yüklü harmonik yapısı, dinamik ve sık cümleleriyle ayrılıyor. Akımın iki öncüsü Dizzy Gillespie ve Charlie Parker’ın geleneksel cazdan kopup limitleri zorlamasıyla ortaya çıkan Bop tarzı, modern cazın temellerini attı. Gillespie’nin ve Parker’ın kültleşmiş albümlerini ayrı ayrı dinleyebilirsiniz ama Gillespie’nin önderliğinde iki ustanın bir araya geldiği ‘Groovin’High’ albümünü dinlemenizi özellikle tavsiye ediyoruz.



Salt Peanuts, Hot House, Dizzy Atmosphere ve albüme adını veren Groovin’ High gibi parçalar Bop tarzının ve caz müziğinin temel taşı haline geldiler.

Thelonious Monk – Brilliant Corners (1957)

Monk’un müziği nasıl anlatılabilir ki? Melodilerin şiire dönüştüğü, piyanonun kulağımızı okşadığı Brilliant Corners albümü, aralarında ünlü ‘Pannonica’ standartının yer aldığı beş parçadan oluşuyor. Kendine has çalış tarzı ve kimliğiyle caz tarihinin en önemli müzisyenleri arasında yer alan Thelonious Monk’un anlamak ve beğenmek için, cazcının hayatını biraz olsun bilmek gerekiyor. Monk’un müziği her daim yaşanmışlıkların ve duyguların izini taşıyor.



Hayatının son on yılında sahnelerden ve piyanosundan uzaklaşan Monk, son yıllarını birçok müzisyene kapılarını açan, caz dünyasının ünlü siması Pannonica de Koenigswater’in evinde geçirerek gözlerden uzak bir hayat sürdü.

Bill Evans – The Complete Live At The Village Vanguard (1961)

Bill Evans’ın 25 Haziran 1961 tarihinde New York’un efsane caz kulüplerinden Village Vanguard’da verdiği konserler sırasında gerçekleştirilen kayıtlar, caz tarihinin en önemli albümleri arasında yer alıyor. Sanatçının en önemli parçalarını ve çeşitli caz standartlarını bir araya getiren albüm aynı zamanda piyanoda Bill Evans, kontrbasta Scott LaFaro ve davulda Paul Motian’dan oluşan, kısa soluklu efsanevi üçlünün de beraber kaydettiği son albüm olarak ayrı bir anlam taşıyor (LaFaro iki hafta sonra bir trafik kazasında hayatını kaybetti).



2005’te yeniden yayınlanan albüm öğleden sonra ve akşam setlerinin yer aldığı üç diskten oluşuyor.

Dave Brubeck Quartet – Time Out (1959)

Ünlü piyanist Dave Brubeck’e burada yer vermeden önce daha bir çok albüm bu listede yer almayı hak ediyordur ama Brubeck’in Time Out albümü bir çok nedenden dolayı her müzikseverin ve caz meraklılarının bilmesi gereken bir albüm olarak öne çıkıyor. Cazın 4/4’lük ve 6/8’lik ritmik kalıplarının dışına çıkarak Orta Doğu’ya uzanan ve Türk ezgilerinin şekillendirdiği “Blue Rondo à la Turk” parçasına imza atan Brubeck, cazın diğer dünya müzikleriyle karışmasına öncü olmuştur.



Albümde ayrıca, albüme adını veren Time Out parçasının dışında caz müziğinin efsaneleşmiş, hatta bir nebze klişeleşmiş ama hiçbir zaman dinlemeye doyamadığımız, ‘Take Five’ parçası yer almakta.

Wes Montgomery – The Incredible Jazz Guitar of Wes Montgomery

Wes Montgomery’den daha teknik ya da ticari anlamda daha başarılı gitaristler olmuş olabilir ama hiçbiri onun kadar caz müziğinde iz bırakmadı. Tınısını daha ilk notasından itibaren tanıyabileceğiniz Wes Montgomery, baş parmağını kullandığı kendine has tekniği ve akorlar arasındaki serbest geçişleriyle caz gitarının bir numaralı ismi haline geldi.



George Benson’a yaklaşarak çağdaş pop-folk şarkılarına yer verdiği yapımlara geçmeden önce grubuyla bir çok albüm çıkaran Montgomery’nin, kendinden oldukça emin ‘The Incredible Jazz Guitar of Wes Montgomery’ adını verdiği, Airegin ve D-Natural Blues parçalarının yer aldığı albüm atlanmaması gereken bir eser.

Charles Mingus – Mingus Ah Um

Caz müziğinin en önemli kişilikleri arasında yer alan Charles Mingus, ‘Mingus Ah Um’ albümünü kariyerinin zirvesindeyken çıkarttı. 1959 yılında piyasaya çıkan albüm, Mingus’ün dünyasını, arajmanlarını ve müziğini anlamamız için en iyi örnek. Caz tarihinin en önemli baladlarından Goodbye Pork Pie Hat ve Self-Portrait In Three Colors’ın yer aldığı ‘Mingus Ah Um’ albümü, kalıpların dışına çıkan yapısı ve farklı orkestrasyonuyla bu listeye atılmak için en iyi aday olmayabilir, ancak cazla aşina olmaya başladıktan sonra neden caz tarihinin sayılı albümleri arasında yer aldığını anlayacaksınız.

John Coltrane – Blue Train

Şöhreti ve etkileri cazın dışına taşan ve müzik tarihinin en önemli müzisyenleri arasında yer alan John Coltrane’in dünyasına girmek için Blue Train albümü iyi bir başlangıç olacaktır. İlk yıllarını Miles Davis’in grubunda geçiren ve Davis’in sözleriyle ‘elmas’a dönüşen Coltrane, ilk albümleri arasında yer alan Blue Train’i 1957 yılında piyasaya sürdü. Coltrane’in sound’unun ve kişiliğinin şekillendiği albüm daha sonraki yıllarda piyasaya çıkacak ‘Giant Steps’, ‘My Favorite Things’ ve ‘A Love Supreme’ albümlerinin de habercisiydi.



Blue Train’de yer alan ‘Moment’s Notice’, ‘Lazy Bird’ ve ‘Blue Train’ gibi parçalarla tarzını ortaya koyan John Coltrane her caz meraklısının yakında tanıması gereken bir usta.

Miles Davis – Kind Of Blue

Kind Of Blue’nun olmadığı bir liste, liste değildir. Miles Davis’in Kind Of Blue albümü sadece ‘Caz tarihinin en önemli 10 albümü’ arasında değil, ‘Müzik tarihinin en önemli albümü’ arasında da yerini rahatlıkla alabilir. Kind Of Blue nasıl anlatılabilir? Mükemmeliyetin müziğe dönüşmüş hali, her notanın yerli yerinde olduğu, hikayelerin şiir gibi aktığı bir albüm. Dünyanın en çok satan, bir numaralı albümü. Kind Of Blue, kayıtsız şartsız milyonlarca insanı etkilediyse bunun bir nedeni olsa gerek.



Eşsiz bir trompet tınısı, kadife gibi piyano akorları, tüm odayı dolduran basın sıcak sesi, kanatlanarak uçup giden melodiler ve cazın kalbimize işleyen tüm özellikleri bu albümde hayat buluyor.